1. Zarys celu podręcznika:

Istnieje wiele podręczników, monografii i innych pozycji poświęconych etyce lekarskiej, etyce pielęgniarskiej, filozofii medycyny i filozofii pielęgnowania. Natomiast właściwie wcale (zwłaszcza w Polsce) nie podejmuje się zagadnienia filozofii człowieka z perspektywy fizjoterapii. To bardzo poważna luka, wymagająca zapełnienia – przy czym powodem jest tu nie tylko akademizacja fizjoterapii. 

Kontakt fizjoterapeuty z pacjentem jest kontaktem specyficznym – zupełnie odmiennym i w pewien sposób bardziej intensywnym niż kontakt lekarza czy nawet pielęgniarki. Pytania dotyczące człowieka wynikają z codziennych sytuacji zawodowych fizjoterapeuty – z zetknięcia z człowiekiem w jego cielesności, niesprawności i cierpieniu, którym często okupiona jest droga do sprawności. Wszystko to rozgrywa się w horyzoncie wartości, wśród których centralne miejsce zajmują: odpowiedzialność fizjoterapeuty i godność pacjenta jako holistycznej istoty bio-psycho-społeczno-duchowej.

Filozofia człowieka ma uwrażliwić fizjoterapeutów na sytuacje problemowe, na jakie napotykają w praktyce pracy. Jest to bowiem praca z człowiekiem – chorym, lecz dążącym do zdrowia; niesprawnym, lecz pragnącym sprawności; zależnym, lecz potrzebującym autonomii. Z teoretyczno-filozoficznej refleksji wypływają konkretne implikacje dla płaszczyzny praktycznej.

2. Zarys treści podręcznika:

Podręcznik „Filozofia człowieka wobec problemów fizjoterapii (w ujęciu warsztatowym)” odnosi teorię do praktyki. Prezentacji koncepcji antropologii filozoficznej towarzyszą odniesienia do codziennych sytuacji kontaktu i komunikacji z pacjentem. Teksty teoretyków służą za ilustrację praktyki.

* Główne rozdziały:

I. Cielesność osoby ludzkiej (H. Schmitz, M. Merleau-Ponty)
II. Kruchość człowieka (P. Sloterdijk, H. Blumenberg)
III. Sens życia i sens cierpienia (V. Frankl, K. Jaspers)
IV. Spotkanie i dialog (M. Buber, J. Tischner)
V. Odpowiedzialność (T. Kotarbiński, A. Camus)
VI. Autonomia (I. Kant, A. Kępiński)
VII. Etyka zawodowa przez pryzmat wartości (M. Scheller, A. Schweitzer)

Podręcznik zawierać będzie obszerną część o charakterze praktycznym. Chcę bowiem wykorzystać w nim zarówno moją wiedzę filozoficzną, jak i moją dobrą znajomość praktycznych problemów szeroko rozumianego środowiska terapeutycznego w Polsce, którą posiadam dzięki redagowaniu i wydawaniu nieprzerwanie od 1996 roku dwóch czasopism specjalistycznych: miesięcznika „wspólne tematy” i kwartalnika „na temat”. (Oba tytuły znalazły się na liście czasopism specjalistycznych – Dz. Ust. 2001 Nr 51), a miesięcznik od trzech lat objęty jest patronatem Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Pielęgniarstwa Przewlekle Chorych i Niepełnosprawnych.)

3. Adresaci podręcznika:

Podręcznik adresowany jest do studentów fizjoterapii i rehabilitacji ruchowej. Adresatami mogą być także terapeuci zajęciowi (na temat moich powiązań z terapią – zob. monografia dr Aleksandry Zawiślak „Snoezelen (Sala Doświadczania Świata) – geneza i rozwój”, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2009, s. 11, 12, 33, 64, 92)

4. Zarys treści przykładowego rozdziału

Rozdział IV – Spotkanie i dialog

* Problematyka części teoretycznej:

1. Czym jest filozofia dialogu, zwana też filozofią spotkania.
2. Na czym polega zasada dialogiczna oraz korelacja z Innym.
3. Inspiracje i konteksty filozofii dialogu.
4. Wpływ filozofii dialogu na nauki szczegółowe.
5. Życie i dzieło Martina Bubera:
- „Ja-Ty” a „Ja-To”
- relacyjność i kategoria „Pomiędzy”
- odpowiedzialność i wolność
6. Życie i dzieło Józefa Tischnera
- filozofia dramatu
- człowiek i nadzieja
- agatologia

W części teoretycznej zamieszczone zostaną fragmenty tekstów Martina Bubera i Józefa Tischnera, stanowiące podstawę analizy i odniesienie do części praktycznej rozdziału.
Teksty pochodzą z prac:
- Matina Bubera, „Problem człowieka”, „Ja i Ty”
- Józefa Tischnera, „Etyka wartości i nadziei”, „Filozofia dramatu”

* Problematyka części praktycznej:

- sfera „Pomiędzy” pacjentem a terapeutą - co się dzieje między mną a pacjentem?
- niebezpieczeństwo uprzedmiotowienia pacjenta
- otwartość na Innego
- zagadnienie dwustronności i bezpośredniości relacji
- czy profesjonalizacja może zagrozić depersonalizacją?
- problemy komunikacji (werbalnej i pozawerbalnej)
- sytuacja spotkania między terapeutą a pacjentem: nie tylko spotkanie profesjonalisty z klientem
- relacja zaufania
- człowiek jako istota dramatyczna – role, które wypełniają w spotkaniu terapeuta i pacjent
- spotkanie z pacjentem jako odpowiedź na jego nadzieję?  (wymiary nadziei pacjenta)
- poczucie znajdowania się w rękach nie tylko profesjonalisty, ale także osoby
- niebezpieczeństwo protekcjonalizmu w stosunku do pacjenta
- czy dramat może rozwinąć się w tragedię, jeżeli dopuścimy, by dobro zostało zwyciężone przez zło (zagadnienia agatologiczne)
- podejście dialogiczne a kartezjańskie podejście do pacjenta (pacjent jako zepsuty mechanizm)
- wspólnotowość terapeuty i pacjenta
- pojęcie „biedy” pacjenta a codzienna praktyka pracy