INSTYTUT  REKREACJI  I SPORTÓW  PRZESTRZENI

Instytut Rekreacji i Sportów Przestrzeni (IRiSP) jest jednostką organizacyjną funkcjonującą w ramach Wydziału Turystyki i Rekreacji, w Akademii Wychowania Fizycznego Krakowie. Nauczyciele akademiccy zatrudnieni w Instytucie prowadzą zajęcia dydaktyczne na różnych kierunkach studiów w macierzystej uczelni. W skład Instytutu wchodzą trzy Zakłady, w których realizowane są prace naukowe z zakresu nauk o kulturze fizycznej.

ZAKŁAD ALPINIZMU I SPORTÓW PRZESTRZENI

Zakład Alpinizmu i Sportów Przestrzeni istnieje nieprzerwanie od 1977 roku [wcześniejsze nazwy: Zakład Alpinizmu (1977-1991), Zakład Alpinizmu i Turystyki Kwalifikowanej (1991-2019), Zakład Alpinizmu i Sportów Przestrzeni (od 2019 – )]. Jest formalną kontynuacją uruchomionego w 1973 r. pierwszego w Polsce Studium Trenerów Alpinizmu. Kierownikami Zakładu byli prof. dr hab. Ryszard Kozioł (1977-1981), dr hab. Andrzej Matuszyk prof. AWF (1981-2011), dr hab. Krzysztof Kaganek prof. AWF (2011-2013), dr hab. Ewa Roszkowska prof. AWF (od 2013 –). Obecnie w Zakładzie pracuje sześć osób: Marek Czyż, Renata Bielańska, Tomasz Ręgwelski, Robert Rokowski, Ewa Roszkowska, Wojciech Swędzioł. Wszyscy posiadają uprawnienia instruktorskie lub trenerskie państwowe lub branżowe w zakresie różnych dyscyplin sportów przestrzeni – głównie wspinaczki (skałkowej, sportowej, wysokogórskiej taternictwa, alpinizmu), narciarstwa (wysokogórskiego, zjazdowego), jeździectwa, kajakarstwa. Mamy w swoim gronie Międzynarodowego Przewodnika Wysokogórskiego UIAGM, ratownika TOPR, specjalistę od porozumiewania się bez przemocy.

Problematyka badawcza i publikacje naukowe pracowników Zakładu wpisują się w dyscyplinę nauki o kulturze fizycznej w zakresie uwarunkowań somatyczno-motorycznych szeroko rozumianego wysiłku wspinaczkowego uwzględniającego również kwestie fizjologiczne, biochemiczne i biomechaniczne, teorii treningu sportowego, metodyki nauczania technik wspinaczkowych oraz zagadnień związanych z dziejami turystyki, rekreacji i sportu. Znaczna część dorobku jest również ściśle powiązana z naukami humanistycznymi – głównie historią oraz naukami społecznymi. Badane są tutaj dzieje alpinizmu, taternictwa, narciarstwa i innych sportów przestrzeni z szerszej, społeczno-kulturowej i politycznej perspektywy, a także analizowane psychologiczno-pedagogiczne uwarunkowania rozwoju tych dyscyplin.

Działalność dydaktyczna obejmuje wykłady i ćwiczenia teoretyczne poświęcone uwarunkowaniom biologicznym i środowiskowym ruchu człowieka, metodyce i bezpieczeństwu prowadzenia zajęć w terenie, pedagogice przygody, turystyce dzieci i młodzieży, planowaniu i zarządzaniu ryzykiem w projektach outdoor. Prowadzone są również specjalizacje instruktorskie (instruktora rekreacji i instruktora turystyki kwalifikowanej) z zakresu wspinaczki skałkowej, narciarstwa, jazdy konnej, kajakarstwa, turystyki górskiej, rowerowej, itp. Zakład Alpinizmu i Sportów Przestrzeni obsługuje także specjalności zawodowe: Edukacja Przygodą, Zarządzanie Projektami Outdoor oraz w dużej mierze kierunek studiów Turystyka Przygodowa. Realizuje też inne, wpisujące się w kompetencje pracowników, zajęcia na kierunkach: Turystyka i Rekreacja, Zarządzanie Rekreacją i Rozrywką, Wychowanie Fizyczne, Wychowanie Fizyczne w Służbach Mundurowych, Kultura Fizyczna w Służbach Mundurowych oraz szkolenia dla środowiska społeczno-gospodarczego.

ZAKŁAD HISTORII I ORGANIZACJI REKREACJI

Zakład Historii i Organizacji Rekreacji istnieje od 2009 roku kiedy to z Wydziału WFiS do WTiR przeszedł dr hab. Dobiesław Dudek prof. AWF, stając się jego pierwszym kierownikiem. Funkcję tą pełnił nieprzerwanie do 29.09.2023 r, czyli do czasu ustania zatrudnienia. Obecnie kierownikiem jest dr Artur Kurek. Na tą chwilę w Zakładzie pracują trzy osoby: Małgorzata Jacko, Artur Kurek i Joanna Ziarkowska. Dwoje z nich posiada różne uprawnienia instruktorskie lub trenerskie w zakresie kilku dyscyplin sportowych (siatkówki, koszykówki, lekkiej atletyki, atletyki terenowej, coachingu). 

Problematyka badawcza i publikacje naukowe pracowników Zakładu wpisują się w dziedziny nauk: medycznych i nauk o zdrowiu (dyscyplina - nauki o kulturze fizycznej) i humanistycznych (dyscyplina - historia). W tym zakresie szczegółowo można wyróżnić zagadnienia badawcze: dziedzictwo kulturowe i jego znaczenie dla turystyki, tradycje turystyczne Krakowa, historia krajoznawstwa i turystyki, kościół rzymskokatolicki wobec kultury fizycznej, wkład Henryka Jordana w rozwój kultury fizycznej w Europie, organizacja i finansowanie kultury fizycznej w gminie, projekty grantowe związane z kulturą fizyczną oraz historiografie turystyki i rekreacji.

Działalność dydaktyczna obejmuje wykłady i ćwiczenia teoretyczne poświęcone głównie trzem dyscyplinom nauki: historii, teorii sztuki wojennej oraz nauk o kulturze.  Pracownicy Zakładu prowadzą też i jednostkowe przedmioty wpisujące się w ich kompetencje. Oprócz tego do ich obowiązków należy realizacja fakultetów zawodowych (Popkultura i przemysły kreatywne, Turystyka przygodowa osób starszych). Wspomniane wykłady, ćwiczenia i fakultety prowadzone są na kierunkach: Turystyka i Rekreacja, Zarządzanie Rekreacją i Rozrywką, Turystyka Przygodowa, Wychowanie Fizyczne, Wychowanie Fizyczne w Służbach Mundurowych, Sport w Szkolnym Wychowaniu Fizycznym.

ZAKŁAD REKREOLOGII I ODNOWY BIOLOGICZNEJ

Zakład Rekreologii i Odnowy Biologicznej istnieje od 2020 roku, a powstał z połączenia wcześniej funkcjonujących jednostek - Zakładu Metodyki Rekreacji oraz Zakładu Odnowy Biologicznej. Obecnie w Zakładzie pracuje dziewięć osób: Paweł Kurowski, Sabina Owsianowska, Adam Popek, Anna Tyka, Robert Walaszek, Ryszard Winiarski, Danuta Żiżka (kierownik Zakładu od 2020). Wszyscy posiadają wiele uprawnień zawodowych, między innymi instruktorskich (pilates, bodyART, fitness - ćwiczenia siłowe, piłka siatkowa, pływanie, żeglarstwo, narciarstwo zjazdowe, snowboard, nordic walking, slow jogging, smovey), trenerskich (koszykówka) i terapeutycznych (fizjoterapeuta, terapeuta manualny, masażysta).

Problematyka badawcza i publikacje naukowe pracowników Zakładu wpisują się w nauki o kulturze fizycznej, szczególnie w zakresie poznania wewnętrznych mechanizmów ludzkiego zachowania motorycznego, form i sposobów podejmowania aktywności sportowo-rekreacyjnej oraz miejsca aktywności fizycznej w strukturze zachowań prozdrowotnego stylu życia. Część dorobku dotyczy również nauk społecznych, szczególnie w zakresie interdyscyplinarnego opisu, analizy i interpretacji doświadczenia rekreacyjnego i turystycznego. Poznaniu podlegają również procesy zarządzania w organizacjach rekreacyjnych i sportowych. Istotną część dorobku naukowego stanowią badania dotyczące zagadnień terapeutycznych w rekreacji i odnowie biologicznej, szczególnie w zakresie poznania nowoczesnych metod terapii i autoterapii tkanek miękkich, czy biomechanicznej oceny wpływu leczenia urazów i stanów pourazowych u amatorów rekreacyjnie uprawiających biegi długodystansowe.

Działalność dydaktyczna obejmuje wykłady i ćwiczenia teoretyczne oraz praktyczne realizowane na studiach I i II stopnia wszystkich kierunków prowadzonych na Wydziale Turystyki i Rekreacji. Na kierunkach licencjakich - Turystyka i Rekreacja, Turystyka Przygodowa, Zarządzanie w Rekreacji i Rozrywce - prowadzone są głównie przedmioty dotyczące podstaw rekreacji, teorii i praktyki treningu rekreacyjnego, odnowy psychosomatycznej, różnych form aktywności rekreacyjnej (nordic walking, formy Body&Mind). Ponadto realizowane są specjalności zawodowe (Rekreacja Ruchowa, Odnowa Psychosomatyczna) oraz specjalizacja instruktorska (Pilates). Na kierunkach magisterskich prowadzone są przede wszystkim przedmioty dotyczące metodologii pracy naukowej, zdrowotnych zagadnień związanych z podejmowaniem aktywności fizycznej, zarządzania projektami prozdrowotnymi oraz partnerstwem biznesowym i organizacyjnym w turystyce zdrowotnej. Na obu poziomach kształcenia realizowane są fakultety zawodowe (Fotografia Podróżnicza, Masaż Sportowy i Limfatyczny, Masaż Kosmetyczny i Modelowanie Sylwetki).