FORTYFIKACJE KRAKOWSKIE
Nie każdy wie, że w Krakowie poza zespołem niezwykle cennych zabytków Starego Miasta, Wawelu czy Kazimierza turysta może zobaczyć unikalny zespół fortyfikacji.
Z najstarszych sredniowiecznych obwarowań miejskich zachowały się malownicze fragmenty z Barbakanem, murami floriańskimi, Bramą Floriańską i trzema basztami. Niestety w ramach "porządkowania" Krakowa w XIX w wyburzono mocno zniszczone średniowieczne mury, zaś w ich miejsce założono Planty - stanowiące niezwykły pas zieleni wokół Starego Miasta (wyjątkowe rozwiązanie w europejskiej urbanistyce). Zmęczony turysta chętnie tu odpoczywa na zacienionych ławkach, ciesząc oczy wspaniałą roślinnością.
Niegdyś w tym właśnie miejscu znajdowały się mury i baszty zabezpieczające miasto. Zaczęto je wznosić w 1285 r. gdy książe Leszek Czarny zezwolił na budowę murów obronnych, rozbudowywano je za czasów kolejnych władców. Musiały wyglądać niezwykle malowniczo. Podwójny mur sięgający 2,5 m otoczony fosą, 8 bram prowadzących do miasta 17 baszt, barbakan połączony szyją z Bramą Floriańską - tak wyglądał zespół fortyfikacji krakowskich w końcu XV w.
Osobny zespół obwarowań posiadało wzgórze wawelskie.
Już w IX w. wały ziemno - kamienno - drewaniane otaczały gród wawelski. Jednak turystę zainteresują pozostałości potężnych kamiennych murów przy bramie wjazdowej pochodzące z XIIIw.
Po dziś dzień zachowały się 3 ceglane wieże obronne wzniesione za czasów pierwszych Jagiellonów, widoczne z daleka w sylwecie wzgórza są to wieże obronne: Złodziejska,Sandomierska i Senstorska. Nowożytne obwarowania przetrwały fragmentarycznie, do dzisiaj pozostał bastion Władysława IV (założyciela owych umocnień) na którym ustawiono pomnik Tadeusza Kościuszki.
Jednak charakter cytadeli nadały wzgórzu wawelskiemu ceglane fortyfikacje wzniesione w latach 1850-1852 przez austriaków. Z dwoma bastionami od strony miasta ( widoczne są gdy kierujemy się na Wawel od strony kościółka Św. Idziego i ul. Straszewskiego). Wtedy też zaczęła powstawać Twierdza Kraków, gdyż władze austriackie uznały miasto za strategiczne miejsce w obronie ziem Habsburgów.
Punkty umocnień powstały w oparciu o linię wcześniejszych okopów wytyczoną przez Kościuszkę w ramach obrony miasta przed insurekcją w 1794r. Granic miasta strzegło 6 fortów. Dziś najlepiej zachowane spośród nich to: Fort Kościuszko, Luneta Warszawska i Fort Św. Benedykta stanowią unikalne zabtytki architektury fortecznej przypominające charakterem detalu średniowieczne zamki.
W związku z rozwojem sztuki wojennej konsekwentnie rozbudowywano umocnienia. W rezultacie powstał zewnętrzny pierścień o promieniu 6 do 11 km liczący 32 forty wokół miasta, a także sieć dróg dojazdowych i obwodowych, pozwalających na szybkie poruszanie się pomiędzy poszczególnymi fortami, o długości 60 km.
Dzisaj większość z nich ukryta wśród wzgórz porośniętych lasem, niewidocza, dostępna dzięki oznakowaniom turystycznym.
Twierdza Kraków odegrała rolę strategiczną: oparła się wojskom carskim, a także uratowała miasto podczas I wojny światowej.
Pomimo, iż po II wojnie światowej część umocnień zlikwidowano jednak to co oparło się zniszczeniom stanowi wyjątkowy zespół - atrakcję turystyczną w skali europejskiej. Wytyczone zostały szlaki piesze, rowerowe, obejmujące najciekawsze obiekty tego założenia
My proponujemy wycieczkę "palcem po mapie", trasą pokazaną na poniższym planie i zawierającą 20 własnych, niepublikowanych fotografii wraz z opisem ciekawych miejsc.  
 1. Barbakan
 2. Brama Floriańska
 3. Baszta Stolarska
 4. Baszta Ciesielska
 5. Arsenał
 6. Baszta Passamoników
 7. Pozostałości Bramy Rzeźniczej
 8. Arsenał Władysława IV
 9. Bastion na Wawelu od ul. Grodzkiej
 10. Mur z cegiełkami na Wawelu
11. Bastion Władysława IV na Wawelu
12. Baszta Senatorska
13. Baszta Złodziejska
14. Baszta Sandomierska
15. Kopiec Kościuszki
16. Kopiec Piłsudskiego
17. Kopiec Krakusa i Wzgórze Lasoty
18. Kopiec Wandy
Barbakan Brama Floriańska Baszta Stolarska Arsenał Baszta Ciesielska Baszta Passamoników Pozostałości Bramy Rzeźniczej Arsenał Władysława IV Bastion na Wawelu od ul. Grodzkiej Mur z cegiełkami na Wawelu Bastion na Wawelu Władysława IV Baszta Senatorska Baszta Złodziejska Baszta Sandomierska Kopiec Kościuszki Kopiec Piłsudskiego Kopiec Krakusa Wzgórze Lasoty Kopiec Wandy powrót
autorzy:
tekst: mgr Joanna Szlezynger
zdjęcia: Stanisław Świętoń
skład HTML: mgr inż. Grażyna Kruszelnicka i mgr inż. Paweł Kruszelnicki
źródła: Garlicki J., Kossowski J., Ludwikowski L., Kraków Przewodnik, Sport i Turystyka, W-wa 1967
Rożek Michał, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, PWN, W-wa 1997
oraz foldery, mat. informacyjne i promocyjne dot. zabytków Krakowa